 |
| Pocztówka z poligonu, wyd. Carl Bonath. Archiwum Państwowe w Toruniu. |
 | |
| Projekt wieży wodnej (która tak wygląda dziś...). Archiwum Państwowe w Toruniu. |
 |
| Pocztówka, murowana zabudowa poligonowa (były i baraki z blachy, dla szeregowców, zob. pierwsza il.). Archiwum Państwowe w Toruniu. |
To „miasto w mieście” stanowiły nie tylko budowle wojskowe: forty Twierdzy Toruń, schrony, hala balonowa, wartownia z aresztem, drogi, kolej do składów amunicji (bocznica kolejowa z Czerniewic) i kolejka wąskotorowa w głąb poligonu, stacja przeładunkowa między nimi (nieopodal fortu kolejowego), ale także: magazyny, warsztaty, stajnie, łaźnie, szpital, poczta, hotele i restauracje, budynki pomocnicze, a nawet o charakterze kulturalnym: kasyno, muszla koncertowa. Przy miasteczku poligonowym lokowały się zakłady usługowe i rzemieślnicze, np. fotografowie (m.in. Carl Bonath, zob. tutaj).
Poligon wciąż czeka na kompleksowe
opracowanie…
 | |
| Tak zwana "dudniąca / grzmiąca" pocztówka, z artylerzystami w akcji. Archiwum Państwowe w Toruniu. |
WYCIĄG Z REGULAMIN OBOZU POLIGONU ĆWICZEBNEGO C. W. ARTYLERII, 1935 (fragmenty)
Poruszono w nim podstawowe zagadnienia: 1/ przeznaczenie,
obszar i charakter poligonu, 2/ podział poligonu, drogi, 3/ kwestie ogólne (m.in.
eksploatacja gospodarcza, zakazy: prowadzania ćwiczeń na gruntach prywatnych,
niszczenia i wstępu do urządzeń stałych, ruszania niewybuchów; system zawiadamianie
władz cywilnych, tablice ostrzegawcze), 4/ przepisy policyjne, 5/ przepisy
przeciwpożarowe, 6/ dzierżawy, 7/ dozór i dyżur telefoniczny, stróże poligonowi.
(…) Jako
sygnał ostrzegawczy przy strzelaniach
nocnych służą ponadto światła ostrzegawcze czerwone na hali balonowej na
Podgórzu, na warowni Kniaziewicza, na rogatkach przy drodze Warszawskiej, Wódek
i Popiołowej, oraz na wieży Sygnałowej i Warszawskiej światła białe względnie
czerwone.
(…) Dzierżawca łomu metalowego na poligonie i jego personel musi być zaopatrzony w
osobiste przepustki według zarządzeń Komendanta Obozu Ćwiczebnego. To samo
dotyczy dzierżawców pastwisk, zbieraczy chrustu, grzybów, jagód itp.
(…) Osoby
napotkane na bezprawnem /bez opłaconej przepustki/
zbieraniu łomu metalowego, chrustu, grzybów, jagód itp. podlegają
przetrzymaniu jako podejrzani o przywłaszczenie mienia państwowego.
(…) W
myśl odnośnych rozporządzeń M.S. Wojskowych zostaje rokrocznie wydzierżawione prawo eksploatacji poligonu
odnośnie zbierania odłamków i resztek po pociskach, pozostałych po
strzelaniu. Prawo posiada jedynie dzierżawca, który ma obowiązek zasypywania
lejów z następnym zasianiem tych miejsc trawą.
(…) Do
ochrony majątku skarbowego na poligonie /gruntów i wszelkich obiektów i
urządzeń technicznych itp./ posiada Komenda Obozu Ćwiczebnego po trzech stróży poligonowych,
rozmieszczonych w miejscowościach: Glinki, Stanisławowo-Poczałkowo i przy
strzelnicy piechoty Rudak. Do stróża poligonowego w Stanisławowie-Poczałkowie
istnieje stałe połączenie telefoniczne przez centralę Podgórz.
(Regulamin... ze zbiorów Archiwum Państowego w Toruniu.)
(Regulamin... ze zbiorów Archiwum Państowego w Toruniu.)
CZY WIESZ, ŻE?
Droga Warszawska zaś prowadziła ze Stawek do przejścia granicznego we wsi Pieczenia (Pieczonka). Zob. też "szlakiem poligonowych widm".
 |
| Pozdrowienia z poligonu. Archiwum Państwowe w Toruniu. |
Dla Twierdzy Toruń pracowała cegielnia w Piaskach (ul. Poznańska – Armii Ludowej – Idzikowskiego). Później był tu tartak, a w latach II wojny światowej – obóz dla wywiezionych na roboty mieszkańców terenów podbitych: Francuzów, Ukraińców, Słowaków, Czechów. Dziś jest tu osiedle mieszkaniowe, tzw. Nowy Podgórz.
Zacznijmy od tego, ze Ługi, Wodek, Wygoda czy Dziwak to były początkowo karczmy na dlugo przed poligonem. Wraz z rozbiorami gdy Toruń stał sie miastem granicznym to karczmy też podupadły. To zapewne wtedy przekształciły się w lesniczówki. Czy ktoś ma informacje co to byl za obelisk na Gorze Zymierkiego (kettlerhohe, Marechal)? był raczej z czerwonej cegły.
OdpowiedzUsuń