ZEGARMISTRZOWIE TORUŃSCY – KTO, KIEDY (3)

XVIII wiek

Johann GOTTLIEB (?), czynny około 1700 roku (?).

Adam WILDE, czynny w 1704 roku.

Dzieła nieznane.

Abraham WILL / WEIL / WIEHL / WILK / WITT (zm. 3.04.1755), obywatel Torunia od 1796 roku, czynny w latach 1704-1755, starszy cechu w latach 1710-1745 (6 razy). Wytwarzał zegary domowe, ale także wieżowe (prestiżowe zlecenie Rady Miejskiej na wykonanie zegara wieżowego Ratusza Staromiejskiego, 1726-1728). Warsztat mistrza funkcjonował do 1761 roku, prowadzony przez Elżbietę Will.

W handlu antykwarycznym (i nie tylko) wciąż często wyroby Willa błędnie datowane są na XVII w.

Will pochodził z Wandesbeck koło Hamburga. Jego żoną została córka SCHÄFFERA, później – córka BERGMANNA, najbogatszego zegarmistrza w mieście. Tego rodzaju koneksje ułatwiały rzemieślniczą karierę.

Miał duże grono uczniów (12 osób), w tym syna, tego samego imienia. Można więc zastanawiać się, czy wszystkie wyroby sygnowane Abraham Will, to dzieła ojca? (szczególnie wobec długiego okresu aktywności mistrza tak sygnującego wyroby).

Zegar stołowy kaflowy Abrahama Willa,
Muzeum Okręgowe w Toruniu.
Fot. Internet

To bodaj najpłodniejszy mistrz toruński – w literaturze, handlu antykwarycznym itp. odnotowanych zostało 27 czasomierzy jego roboty (ostatni poznany przed kilkoma tygodniami).
Wymowne jest, że jego dzieła – znane i zachowane – stanowią ponad 30% liczby zachowanych toruńskich zegarów kaflowych. 

Will był też wszechstronny w kwestii różnorodności typów wykonywanych zegarów, wśród których są, obok najliczniejszych kaflowych, także wieżowe, szafowy podłogowy, talerzowy.
Will stosował zachowawcze formy artystyczne (wzorowane na gdańskich kaflach Beniamina Zolla) i mechanizmy, ale też nowatorskie rozwiązania techniczne, co w ostatnich latach odkryli Stanisław S. Mieleszkiewicz, Konrad Nawrocki i Dominik Kick.

Heinrich Johann Philip / Johann Friedrich Philip NUSSBAUM (zm. 1736), obywatel Torunia od 1734 roku, czynny w latach 1732-1736, mistrz zapewne od roku 1734, warsztat czynny do 1740 roku lub dłużej (w latach 1741-1745 prowadzony przez HUNTENBURGA).

Juliusz / Julius HUNTENBURG / HUTENBURG (18.02.1704 – zm. 1759), obywatelstwo Torunia od 1740 roku, czynny w latach 1734-1759, starszy cechu w 1753 roku. Wykształcił siedmiu uczniów, wśród których był m.in. Johann Gottlieb THIM / THYM.

Poślubił wdowę po NUSSBAUMIE (1741) i przez kilka lat (do 1745 r.) prowadził warsztat po tymże zegarmistrzu.

Huntenburg może poszczycić się m.in. szafowym zegarem podłogowym zrealizowanym zapewne na zlecenie Rady Miejskiej (1739-1740, Muzeum Okręgowe w Toruniu), z mechanizmem reprezentującym niestandardowe rozwiązania.

Krystian KOPLIN / KUPLIN (zm. około 21.12.1774), obywatel Torunia od 1750 roku, czynny  w latach 1735-1774, mistrz od roku 1748. Był uczniem Abrahama WILLA.

Dzieła nieznane.

Johann Christian LOGHAN / LOGAN (1726 – 14.09. 1782), obywatelstwo Torunia od 1752 roku, czynny w latach 1751-1782, mistrz od 1753 roku – jako majstersztyk wykonał zegarek kieszonkowy (niezachowany). Miał dziesięciu uczniów.

Jest autorem m.in. szafowego zegara podłogowego (1760, Muzeum Okręgowe w Toruniu), zapewne ufundowanego przez Radę Miejską do Izby Kamlarza Ratusza Staromiejskiego.

Johann Gottlieb THYM / THIM / THIEM / THIJM (zm. około 12.05.1791), obywatel Torunia od 1759 roku, czynny w latach 1756-1791. Był uczeniem Juliusa HUNTENBURGA, sam kształcił pięciu uczniów.

Oprócz znanych czasomierzy kaflowych, talerzowego jego roboty, przypisuje się THYMOWI zegar szafowy podłogowy ze staromiejskiego kościoła ewangelickiego pw. Ducha Św. w Toruniu (ob. kościół oo. jezuitów).

Krystian Fryderyk VOGEL (1727- 17.04.1776), obywatel Torunia od 1761 roku, czynny w w latach 1760-1776, mistrz od roku 1760. Miał dwóch uczniów.

Dzieła nieznane.

Daniel SCHEPCKE (zm. 1775), w gronie zegarmistrzów toruńskich od 1771 roku. Schepcke był związany z Warszawą, jako zegarmistrz dworu drezdeńskiego (zapewne przed 1759 r.), serwitor króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (1765-1775).

Nie znamy jego realizacji z okresu toruńskiego.

Gottfried Wilhelm JOHNE / JOHN, obywatelstwo Torunia od 1786 roku, czynny w latach 1793-1828. Zapewne przyjął warsztat po VOGLU (1786), jako że pojął za żonę wdowę po tymże zegarmistrzu.

W swoim warsztacie kształcił trzynastu uczniów. W 1800 roku pełnił funkcję zegarmistrza miejskiego.

Dzieła nieznane.

Jerzy David GIEROUD / GIEROD, czynny w latach  1793-1812, mistrz od 1793 roku. Miał pięciu uczniów.

Dzieła nieznane.

Ephraim SCHARTT / SCHÄRTT, czynny w latach 1795-1810. Był uczniem JOHNA.

Dzieła nieznane.

Joseph MÜLLER / MILLER, czynny w latach 1795-1796.

Dzieła nieznane.

Joachim Ludwik PFAHLMER / PFALMER, czynny w latach 1799-1817. Kształcił dwóch uczniów, swoich synów.

Dzieła nieznane.

1 POŁOWA XIX wieku

Johann ZIEDHAAN, odnotowany jako mistrz w 1805 roku.

Dzieła nieznane.

Jan LETTAUER / LITTAUER, czynny w latach 1809-1816. Miał dwóch uczniów.

Dzieła nieznane.

Friedrich Wilhelm PFAHLMER / PFALMER, czynny w latach 1813-1818. Kształcił się w warsztacie ojca, Joachima Ludwika PFAHLMERA. Miał trzech uczniów, w tym dwóch synów.

Dzieła nieznane.

GIRAU, czynny w latach (około) 1833-1848. Mistrz troszczył się o sprawność zegara wieżowego kościoła Świętojańskiego w Toruniu.

O ZEGARMISTRZACH
2 POŁOWY XIX WIEKU i XX STULECIA
– W PRZYSZŁOŚCI (w robocie…)

 

Współczesna wariacja
na temat zegarów podłogowych :-)
Fot. Internet

Przy okazji polecam zegarowe publikacje
Toruńskiego Oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki,
do nabycia tutaj.

Czy forma tego zegara (z kartonu) coś Wam przypomina?
Fot. Internet