środa, 21 czerwca 2017

AERONAUTYCZNIE (I POMNIKOWO) – 17 (TORUŃ, KTÓREGO NIE MA)



Znana hala (jak w dowcipie: – Masz pozdrowienia od Hali! Od jakiej Hali? Balonowej! 😃) nazywana balonową, ostatecznie stała się halą sterowcową, więc najpełniejsza jej nazwa to hala aeronautyczna. Czy goście naszej wielkiej hali sportowo-widowiskowej Arena wzniesionej w tym (mniej więcej) miejscu mają świadomość jej poprzedniczki?

Hala aeronautyczna obok pagórków zwanych Górami Piekarskimi i Górą Wisielców, przy Zeppelinstrasse, była jedną z dwóch budowli tego rodzaju w Twierdzy Toruń. Druga hala balonowa znajdowała się w Podgórzu, w pobliżu Fortu XII. Toruń był jednym z trzech miast na terenach polskich z takimi obiektami, obok Poznania i Legionowa.
Hala przy dzisiejszej ul. Balonowej, wzniesiona została dla balonów obserwacyjnych średniej wielkości, w latach 1909-1911. Była to wielka, stalowa konstrukcja szkieletowa, o wysokości ponad 20 m i wymiarach 101 x 25 m, z lądowiskiem dla balonów obok. Te cenne archiwalne fotografie pochodzą z rodzinnego albumu Ilony Słojewskiej, udostępniam je dzięki uprzejmości Właścicielki – dziękuję! (więcej tutaj).


Po powrocie Torunia do Macierzy stacjonował tu 3. Batalion Areonautyczny, wkrótce zaczęła pracę przeniesiona z Poznania Oficerska Szkoła Aeronautyczna (1921-1924), Szkoła Podchorążych Rezerwy Wojsk Balonowych (1927-1939, od 1933 roku jako Szkoła Podchorążych Rezerwy Balonów). Do pustej hali przywieziono pierwszy polski sterowiec (1922), pochodzący z francuskiego demobilu, który pod nazwą Lech (dł. 50 m, średn. 12 m) służył wojakom do 1928 roku. 


Pierwszy pomnik baloniarzy, w pobliżu hali
(zanim wzniesiono ten okazały w Parku).

Przy hali aeronautycznej odbywały się balonowe zawody i konkursy, chętnie obserwowane przez torunian. To tutaj został ulokowany pierwszy pomnik żołnierzy 1. Batalionu Balonowego poległych w latach 1918-1920. Dopiero w 1937 roku powstała jego druga, okazała wersja, ustawiona w eksponowanym i powszechnie dostępnym miejscu – w Parku Miejskim, na terasie schodowej prowadzącej w kierunku Martwej Wisły. Wcześniej w tym miejscu znajdowała się okazała altana, zwana pawilonem Tilka od nazwiska jej fundatora, znanego miejscowego przedsiębiorcy branży żelaznej.

Hala została zdemontowana w latach 50. XX w. i wywieziona. Dokąd? Czy do Łodzi, na kryte lodowisko Bombonierka? Czy do Wytwórni Filmów Fabularnych w Łodzi, Hali Ludowej we Wrocławiu (?).


W ramach zachęty do lektury przygotowywanej książki

pt. TORUŃ, KTÓREGO NIE MA

1 komentarz: