KSIĄŻKOWO-WYSTAWOWO - 8 (TORUŃ, KTÓREGO NIE MA)

W nawiązaniu do wątku KSIĄŻKOWO, zachęcającego do lektury przygotowywanej przeze mnie książki „Toruń, którego nie ma” (co nieco opóźnionej...), kilka słów – i zdjęć – dotyczących życia książek w dawnym Toruniu.

Przy okazji fragmenciki historii Książnicy Kopernikańskiej, powołanej do życia w 1923 roku, w 450. rocznicę urodzin swego patrona. Pierwotnie Książnica Miejska im. Kopernika, dziś Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska; pierwotnie z siedzibą w gmachu Towarzystwa Naukowego przy ul. Wysokiej 16, dziś – w nowo wzniesionym na ten cel gmachu przy ul. Słowackiego 8.

Czytelnia czasopism, lata 20. XX w.
Fotografie ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej.

Tradycja tej biblioteki sięga przełomu XV i XVI w. Zbiory Książnicy Miejskiej objęły kilka cennych księgozbiorów: Rady Miejskiej, Gimnazjum Akademickiego (wówczas Państwowego Gimnazjum Męskiego), Towarzystwa Naukowego oraz Coppernicus Verein für Wissenschaft und Kunst. Była to wówczas pierwsza na Pomorzu polska biblioteka naukowa. W czasach PRL-u, na mocy specjalnego przywileju Ministra Kultury i Sztuki, biblioteka zachowała pierwotną nazwę (1954).

Wystawa ku czci wielkiego Mikołaja,
urządzona przez Książnicę
w Muzeum Miejskim, 1925 r.

 

Dziś Książnica szczyci się NAJwiększym w Polsce zbiorem publikacji dotyczących Pomorza i dawnych Prus Królewskich – to jedna z NAJwiększych i unikatowych kolekcji odnośnie do Torunia i Regionu, a zarazem nienaruszona przez II wojnę światową. Obecnie to NAJwiększa ogólnodostępna biblioteka w naszym regionie. Księgozbiór liczy około 750 tysięcy woluminów, w tym wiele cennych rzadkich druków, inkunabułów (tj. druki sprzed 1500 roku, formą przypominające rękopis), rękopisów etc. z kilku stuleci.

Wystawa czasopism słowiańskich urządzona przez Towarzystwo Polsko-Czeskie
w Muzeum Miejskim, 1934 r.

Wystawa książki po wyzwoleniu spod jarzma hitlerowskiego,
w Książnicy Miejskiej, 1 V 1945.

Pierwsza książka drukowana ukazała się w Toruniu w roku 1569, a do końca XVI w. powstało ich ponad 100 (głównie dysydenckich). Warto wspomnieć, że w tym czasie burmistrz Heinrich Stroband (1548-1609), humanista i mecenas kultury,  był twórcą i właścicielem NAJznakomitszej w Toruniu prywatnej biblioteki o profilu humanistyczno-prawniczym, która weszła w skład księgozbioru Gimnazjum Akademickiego. 

Książnica Kopernikańska część zasobów udostępnia w zdigitalizowanym zbiorze Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej – polecam!

Czytelnia główna Książnicy,
niżej czytelnia dziecięca nr 1,
pocz. lat 60. XX w.

 

Z Książnicą związane jest Towarzystwo Bibliofilów im. Joachima Lelewela (od 1926), a z nim Zygfryd Gardzielewski (1914-2001), który zaprojektował specjalny krój czcionki nazywaną antykwą, o tradycji sięgającej XV w., w jego odmianie – antykwą toruńską (1960). To trzecia antykwa w historii polskiego drukarstwa (wcześniej: 1929, 1933). Pismo to stosowano głównie do składania akcydensów i poezji.
Antykwa toruńska ma elektroniczną wersję, utworzoną w latach 90. XX w. przez Adama Twardocha i Janusza M. Nowackiego.

W ramach zachęty do lektury książki

przygotowywanej (na koniec 2016 roku)

pt. TORUŃ, KTÓREGO NIE MA