PODGÓRZ SPRZED LAT: Z ŻYCIA CYWILÓW I WOJSKOWYCH (SERIA PODGÓRZ)

Herb Podgórza z czasów pruskich.

Z racji działań dotyczących poznawania zabytków i historii Podgórza trochę jeszcze ponudzę o mojej dzielnicy. Była konferencja, była wystawa, będzie książka po-konferencyjna (planowana na 13 V 2017). Będzie ciąg dalszy – mam nadzieję...

Wystawowa podróż w czasie była zaledwie mini impresją z życia podgórzan, cywilów i wojskowych, z 2 połowy XIX w. po kres samodzielności miasta (1938) i rok 1945. Pokazaliśmy co nieco na temat: magistratu i infrastruktury, szkoły, poligonu artyleryjskiego, pomników, browaru, kultury i rozrywki, miejsc i ludzi, fotografów, także nazw ulic. Te i inne wątki czekają na rozwinięcie. Czekają w kolejce na badania i opracowanie... 

Kilka kolejnych postów PODGÓRZANI 😉 przygotuję na podstawie kwerendy w Archiwum Państwowym (dziękuję APT!) oraz materiału z wystawy – dla czytelników, którzy do Archiwum na wystawę nie dotarli i dla tych spoza Torunia.

PODSTAWOWE DATY
= niezbędne dla mniej podgórsko-wtajemniczonych:

1555 – Pierwsza wzmianka w źródłach pisanych o Podgórzu.

7 XI 1611 – Zygmunt III Waza nadał Podgórzowi prawa miejskie.

1771 – Przyłączenie Piasków.

1813 – Podgórz i okolica spalone przez wycofujące się wojska francuskie.

1833 – Utrata praw miejskich na okres niemal stulecia (mimo starań o ich odzyskanie).

1878 – Przyłączenie Kluczyków.

2 połowa XIX w. – rozwój dzięki obecności kolei żelaznej oraz garnizonu (Twierdza Toruń).

1892-1919 ­– Wydawana lokalna gazeta „Podgorzer Anzeiger”.

1902 – Wybrukowano Marktstrasse / Rynek.

1907-1908 – Powstał nowy ratusz z urzędem poczty, wodociągi, gazownia.

1907 – Próby przyłączenia Podgórza do Torunia.

1924 – Odzyskanie praw miejskich.

1924 – Linia autobusowa Toruń – Podgórz.

Lata 30. – Rozwój budownictwa, przemysłu i rzemiosła.

1934 – Przyłączenie gminy Piaski, wsi Stawki. Linia tramwajowa przez nowy most drogowy.

1936 – Przyłączenie Rudaka.

1938 – Przyłączenie do Toruniu (decyzja z roku 1936), mimo protestów podgórzan.

1939 – Najwięksi pracodawcy to Polskie Koleje Państwowe i Browar Pomorski.

24 I 1945 – Zniszczenie centralnej części Podgórza wskutek wybuchu na przyrynkowych torach kolejowych.

Członkowie Toruńskich Spacerów Fotograficznych
podczas foto-wędrówki po Piaskach i Podgórzu.
Fot. Michał Michalski

 

CZY WIESZ, ŻE?

Początki idei połączenia obu miast sięgają 1870 roku (!). Działania w tym kierunku zintensyfikowano w roku 1907.
W 1918 roku sformułowane zostały warunki ewentualne połączenia miast, mówiące między innymi, że Toruń wybuduje most przez Wisłę, z linią tramwajową, że deputacja toruńska zostanie powiększona  o radnych z Podgórza. Umowa ta miała stracić ważność, jeśli nie będzie zrealizowana do 1 kwietnia 1923 roku.

1 kwietnia to symptomatyczna dla Podgórza data… = ostateczne oficjalne połączenie obu miast (w 1938 roku) też miało miejsce się 1 kwietnia. 

Połączenie Torunia i Podgórza wymagało wprowadzenia nowego nazewnictwa obu miast. Jedna z propozycji to: Prawe Miasto – dla Torunia i Lewe Miasto – dla Podgórza. Lewe, hmmm = termin wieloznaczny… W praktyce często stosowano nazwę Toruń Południe, a ostatecznie przyjęto: Toruń Podgórz. 

Przy okazji zapraszam do lektury
piernikajki o podgórskiej  tematyce 😉