RETRO SEANS KINOWY I DUCH OPERATORA

Znów powrócił do mnie wątek kinowy. Odezwał się p. Leszek Żółtowski, syn toruńskiego kino-operatora, który nazwisko swego ojca odnalazł w moje książce TORUŃSKIE TEATRY ŚWIETLNE, CZYLI KINA, WYTWÓRCZOŚĆ FILMOWA I MIEJSCOWE GWIAZDY 1896-1939. O kulturze czasu wolnego dawnych torunian.

Nazwisko Żółtowskiego pojawiło się w książce kontekście kinematografu Corso. 

O „reanimację” kina w maju 1937 roku zabiegał jeszcze Władysław Żółtowski, zamieszkały przy ul. Wodnej 17 (ob. ul. PCK), jednak nie uzyskał zgody na prowadzenie przedsiębiorstwa publicznego wyświetlania filmów w tym lokalu, ponieważ miejska komisja budowlana zadecydowała o likwidacji placówki z powodu zasadniczych niedostatków budowlanych i w urządzeniu lokalu. I to był zapewne finał placówki w miejscu o tak wielkiej kinematograficznej tradycji.

Portret Władysława Żółtowskiego,
Piekaszewski (?), XI 1945

Dziś wiemy, że w okresie przedwojennym operator Władysław Żółtowski pracował w Corso w latach 1931-1937, w okresie wojennym – potem w kinie Berg na Podgórzu (1941-1942), po wojnie – w kinie Bałtyk (1946-1950), jako pierwszy kinooperator. No i znamy jego podobiznę! (jak wyżej).

Zdjęcie ukradkiem zrobione
podczas przygotowania do retro seansu filmowego...

Co ciekawe, p. Leszek Żółtowski, rodzinnie zarażony miłością do kina i filmu, ma kolekcję aparatów projekcyjnych (czynne! – widziałam retro seans), zabytkowych już, oraz starych filmów. Fotografii pozostało niewiele. Cenna jest ta z podobizną znanego w miejscowym światku kinematograficznym Aleksandra Bychowskiego (ten z prawej), niestety – uszkodzona. 

Aleksander Bychowski, zdemobilizowany żołnierz Wojska Polskiego, po okresie dwuletniej niewoli u bolszewików powrócił do kraju i cały swój – uratowany cudem – kapitał ulokował w kinematografie Palace (1922). Gmach wymagał remontu, trzeba było zakupić maszyny i sprzęt, co wraz z wysokimi podatkami komunalnymi spowodowało, że przez pierwsze pół roku interes był deficytowy. Kinematograficzne interesa prowadził przez kilkanaście lat, w różnych miejscach, poczynając od Palace, przez Cristal, letnie kina Nowości i Oaza, po Corso w latach 30. XX w.

Pamiątki ze zbioru Leszka Żółtowskiego.

Ciekawa jest pamiątka z czasu początków kina dźwiękowego z Toruniu, z 1932 roku, w formie filmowo-kinowego kolażu, która zawiera podobiznę Władysława Żółtowskiego.

Przypomnę, że pierwszy w Toruniu seans dźwiękowy odbył się w Palace, 12 września 1931 roku. Palace to pierwsze kino dźwiękowe w mieście.

Kolejno: w marcu, czerwcu i listopadzie udźwiękowiono zostały kinematografy: Lux, Światowid, Mars.

I tak to przybywa informacji i materiałów
o kinematografach w Toruniu.
Dziękuję za każdą informację! :-)