INTERES KOŃSKI MAXA PALMA I PAROWY BIZNES JEGO MAŁŻONKI (MIEJSCA I LUDZIE)

Przy Friedrichstr. 7 (ob. ul. Warszawska), na terenie należącym do wojska, przez wiele lat funkcjonował Reit Institut (Instytut Jazdy Konnej) Maxa Palma, założony w 1884 roku, czynny co najmniej do roku 1912.

Budynek dawnej ujeżdżalni Maxa Palma, później kina Metropol,
przy ul. Warszawskiej, lata 80. XX w. Widoczny jeszcze fragment szyldu.
(Dziś budynek wygląda zupełnie inaczej.)
Za fotografię dziękuję p. Wiesławowi Makowskiemu.

Oferta szerokiego zakresu usług hippicznych firmy Maxa Palma.
Thorner Presse, 2.12.1903.

Palm oferował kursy jeździeckie, własną ujeżdżalnię i tor jeździecki, z możliwością rezerwacji, a nawet usługi zlokalizowanej na miejscu restauracji (lata 90. XIX w.). Każdy mógł tu pobierać lekcje jazdy konnej. Palm trudnił się też skupem i sprzedażą koni wierzchowych i pociągowych, ich ujeżdżaniem i tresurą.

Reitinstitut zaprasza na "jazdę konną przy muzyce".
Thorner Presse, 3.02.1911.

Zapewne po roku 1910, kiedy w tym budynku zainstalowano teatr świetlny (Kinematograph-Theater Metropol). Palm musiał ograniczyć swoją hippiczną działalność. O tym, że oba interesy: koński i kinematograficzny egzystowały być może przez czas jakiś obok siebie, świadczy wzmianka w biografii torunianina Wernera Henke, asa niemieckiej marynarki wojennej, pióra Timothy’ego P. Mulligana („Samotny wilk. Życie i śmierć asa U-bootów Wernera Henke”, Gdańsk 1999). Mulligan pisze o Metropolu, który powstał w miejscu akademii jeździeckiej i końskiego targu, między innymi: „…podczas przerw między seansami bileterzy pryskali na sali perfumami, aby zlikwidować unoszący się odór stajni…”

Reklama pralni parowej Marthy Palm.
Thorner Presse, 15.10.1903.

W latach 1903-1922 (lub 1923) pod tym samym adresem: Friederichstr. 7, róg Bismarckstr. (ob. ul. Poniatowskiego), funkcjonowała pralnia parowa Marthy Palm pod nazwą Frauenlob. Oferowała m.in. pranie delikatne, pranie i prężenie firan, apreturowanie, odbiór prania i zwrot gratis.
W 1904 roku Martha otworzyła filię w Podgórzu, w latach 1913-1914 (może dłużej) prowadziła także punkt przyjęć przy Rynku Staromiejskim 12.

Informacja o filii pralni Faruenlob w Podgórzu.
Thorner Presse, 20.03.1904.

W latach wojennych (I wojny światowej) interes musiał się rozwijać, skoro Martha Palm poszukiwała wspólniczki, woźnicy i 20 pracownic (1916 r.). W tym okresie, po okazaniu kartki na chleb, można było kupić w jej prali proszek „do prania”stanowiący namiastkę (Ersatz) szarego mydła: 1 funt po 85 fen.

Po powrocie Torunia do Macierzy w 1920 roku pod tym adresem zarejestrowany był Maks – już nie Max – Palm, kupiec.

(Z mojej najnowszej książki

„TORUŃSKIE TEATRY ŚWIETLNE, CZYLI KINA, WYTWÓRCZOŚĆ FILMOWA

I MIEJSCOWE GWIAZDY 1896-1939.

O kulturze czasu wolnego dawnych torunian”)