PIERNIKOWE OKRUSZKI - SŁOWNICZEK PIERNICZANY I NIE TYLKO, A-D

SŁOWNICZEK PIERNICZANY I NIE TYLKO

Zawarte w kilku kolejnych postach nowe informacje o piernikarzach-rzemieślnikach i wytwórniach pierników (i także innych słodyczy) w Toruniu to zaledwie „okruszki” zebrane przy okazji poszukiwań dotyczących innych tropów. Tym samym nie aspirują do pełnej wiedzy na ten temat – to tylko zbiór wskazówek i punkt wyjścia dla szerszych poszukiwań. Te dane pokazują też, jak duży i różnorodny był to rynek i jak wciąż mało o nim wiemy.

Podane tu daty graniczne odnoszą się tylko do tego wyrywkowego materiału. Nazwiska, firmy z okresu od lat 40. XIX w. do 1939 roku są uporządkowane alfabetycznie. Mini słowniczek obejmuje też składy, firmy, cukiernie handlujące piernikami.

A

ALBER & SCHULTZ, Thorner Honigkuchen-Fabrik „Zur Schlossmühle” (Toruńska Fabryka Pierników „Pod zamkowym młynem”), Schloßstr. 4 (ob. ul. Przedzamcze), 1901-1902.

To zapewne późniejsza wytwórnia pod nazwą → Robert SCHULTZ.

Fabryka odnotowana w 1901 roku, czynna zapewne tylko do 1902 roku. Miała sklepy przy Schuhmacherstr. 24 (ob. ul. Szewska / Most Pauliński), Rynku Nowomiejskim 14.

Firma Alber & Schultz oferowała sprzedaż wysyłkową. Dbała o szeroką sieć sprzedaży, skoro ich wyroby oferowały liczne miejscowe składy: A. Wiese, Elisabethstr. (ob. ul. Królowej Jadwigi); M. Rausch, Gerechtestr. (ob. ul. Prosta); P. Begdon, Kurowski, Grabowski – wszyscy przy Rynku Nowomiejskim; Ryszewski, Coppernikusstr. (ob. ul. Kopernika); mistrz piekarski Sakriss, Gerechtestr. (ob. ul. Prosta); A. Kuss, Schillerstr. (ob. ul. Czarnieckiego); Carl Schütz, Strobandstr. (ob. ul. Małe Garbary); Otto Trenkel, Lipinski, E. Weber – wszyscy przy Mellienstr. (ob. ul. Mickiewicza).

B

Friedrich Wilhelm BÄHR, piernikarz, 1853-1867.

Piernikarz Bähr odnotowany w 1853 roku jako rzeczoznawca sądowy. Wiadomo, że w 1863 roku w nowym sklepie przy Brückenstr. 8 (ob. ul. Mostowa) oferował pierniki, brukowce, drezdeńskie pierniki w polewie białkowej itp. Skład ten prowadził Anton Volkmann, jeszcze w 1867 roku.

Reinhold BÄHR, piernikarz, 1860.

Jego nazwisko i profesja wymienione zostało na liście rzeczoznawców sądowych.

C. Jul. Ad. BARTSCH, piernikarz, 1866.

Jego nazwisko i profesja wymienione zostało na liście rzeczoznawców sądowych.

August BEYER, piernikarz, Rynek Staromiejski 335, później Culmerstr. (ob. ul. Chełmińska), 1843-1865.

W latach 40. XIX w. oferował duży wybór toruńskich pierników: katarzynki, figurki piernikowe, także pierniki norymberskie, ciasto cytrynowe i migdałowe.

W latach 50. i 60. XIX w. piernikarz August Beyer wymieniany jest na listach rzeczoznawców sądowych. Był też członkiem toruńskiego Verein zur Rettung bei Feuers-Gefahr in Thorn („towarzystwa ratunku od ognia”). Należał do sekcji trzeciej, w randze pomocnika.

W 1854 roku u Beyera swoje atelier ulokował znany fotograf Benno Friedländer.  

Julius BUCHMANN, Dampf-Chokoladen-Confituren- & Marzipan-Fabrik (Parowa Fabryka Czekolady, Konfitur i Marcepanu), Toruń i Bydgoszcz, 1854-1939.

Interes pod nazwą Julius Buchmann Dampf-Chokoladen- und Bonbon-Fabrik, założony w 1854 roku, w Toruniu został uruchomiony wiosną 1862 roku, po przeniesieniu go tutaj z Gdańska. Zakład miał siedzibę przy Breitestr. 456 (ob. ul. Szeroka).

Firma Buchmanna, podobnie jak inne składy w tym okresie (3. tercja XIX w.), urządzała wystawy gwiazdkowe, tj. połączone ze sprzedażą ekspozycje marcepanów, konfitur i innych słodyczy (m.in. na choinkę) na Boże Narodzenie. Wśród marcepanów były figurki, owoce, kwiaty.

Wiadomo, iż w latach 80. XIX w. i później, oprócz typowego asortymentu (czekolada, konfitury, marcepan) Buchmann oferował m.in.: angielskie biszkopty do herbaty z fabryki Peek, Frean & Comp. w Londynie, w około 50 odmianach. W ofercie były także wyroby znanych zakładów niemieckich, francuskich, wiedeńskich, m.in. przeróżne odmiany biszkoptów na Boże Narodzenie (pewnie na choinkę?), z czekoladą i cukrem, wafle, makaroniki, także herbata chińska i rosyjska (początek XX w.), wanilia.

Thorner Presse, 11.12.1891.

Skład w latach 80. XIX w. mieścił się przy Brückenstr. 8 (ob. ul. Mostowa), a w 1895 roku J. von Stablewska otworzyła filię Buchmanna – sklep z czekoladą, konfiturami i herbatą, przy tejże ulicy pod numerem 37. Wkrótce fabryka Buchmanna i główny sklep znalazły się pod adresem Brückenstr. 34. W 1910 roku firma znana była jako Schokoladen-Fabrik Buchmann.

Ta najstarsza fabryka czekolady na Pomorzu pracowała do 1939 roku, jej dom fabryczny znajdował się przy ul. Mostowej 34.

J. DIESEL, Pfefferküchlerei (wytwórnia pierników), Seeglerstr. 104 (ob. ul. Żeglarska), 1867-1868.

W 1867 roku Diesel informował klientelę, że swą piekarnię połączył z wytwórnią pierników. Polecał zarówno własnej roboty pieczywo, jak i pierniki, m.in. oblewane, orzeszki piernikowe, cukrowe, a także makarony (makaroniki) i przypiekane migdały.

CDN.