Szukaj na tym blogu

środa, 1 marca 2017

PODGÓRSKIE POMNIKI (SERIA PODGÓRZ)



Dwie epoki – dwóch bohaterów – dwa upamiętnienia: co łączy Pruskiego Wojaka oraz Marszałka Józefa Piłsudskiego?
Pomnik przed browarem.
Zbiory prywatne.


Idea wzniesienia pomnika Pruskiego Wojaka, ku czci
poległych w wojnach prusko-austriackiej (1866) i francusko-pruskiej (1870-1871), powstała w 1907 roku, wraz z wzniesieniem reprezentacyjnego gmachu ratusza i porządkowaniem przestrzeni Rynku. Monument miał być gotowy na Sedanfest 1908 roku i ustawiony przed zabudowaniami browaru Thomsa
Po 1920 roku Wojaka spotkał los podobny do tego, jakiego doświadczyły polskie pomniki w roku 1939 – został zdemontowany. Sam cokół podgórzanie chcieli wykorzystać na pomnik… Zygmunta III Wazy, który nadał Podgórzowi prawa miejskie (pomysł niezrealizowany).

Na pocztówce z podgórskim browarem
widać cokół pomnika z początku XX w.
(z prawej, obok drzewa),
ale zapewne już bez figury (?).

Zbiory prywatne.

Ostatecznie kruszec z figury został użyty do wykonania pamiątkowej tablicy Marszałka Piłsudskiego, na fasadzie ratusza (1936). Nie przetrwała ona wojennej zawieruchy.

Warto przypomnieć, że w Toruniu wzniesieniu pomnika Piłsudskiego towarzyszyły awantury w łonie władz miasta (zdominowanych przez przedstawicieli endecji) oraz polityczne reperkusje. Ostatecznie monument Marszałka wzniesiono na terenie wojskowym (1928 – 10-lecie niepodległości)
na pl. św. Katarzyny, przed koszarami 63. Toruńskiego Pułku Piechoty. Pomnika pilnie strzeżono: …ku niemałemu zdziwieniu przechodniów pełni [tu] służbę posterunek wojskowy z karabinem. (...) Dostęp do pomnika zamknięto półkolistym jakby płotem, najeżonym ostrzami kołków żelaznych, jakich się używa do budowy zasieków z drutu kolczastego do osłony okopów na froncie... (O kilku formach upamiętnienia Marszałka zob. w moim Toruniu między wojnami 1920-1939. Opowieść o życiu miasta, Łódź 2011).
Marszałek Piłsudski pośmiertnie otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Torunia.

Nazwisko Marszałka pojawiało się w Toruniu przy okazji „nazywania imieniem” ważnych miejsc czy inwestycji. Tak było w przypadku nowo wzniesionego mostu drogowego przez Wisłę:
Zarząd Miasta zasugerował nazwę Most 700-lecia, Rada Miejska – Most Wolności, a Województwo – imię Marszałka Piłsudskiego. Imię Piłsudskiego nadano koszarom (między ulicami: Dąbrowskiego, Jagiellońska, Dobrzyńska, Wały gen. Sikorskiego), Domowi Społecznemu (ul. Mickiewicza 2/4), Muzeum Ziemi Pomorskiej (ul. Chopina).


CZY WIESZ, ŻE?
Zapewne i podgórzanie obchodzili takie święta, jak: Sedanfest, Sedantag (niem. Święto Sedanu, Dzień Sedanu) oraz Kornblumentag (Dzień Bławatka).

W Podgórzu imieniem Marszałka Piłsudskiego nazwano ulicę prowadzącą na poligon (ob. ul. Drzymały), nieopodal ratusza, na fasadzie którego ulokowano tablicę pamiątkową Marszałka. A także park miejski (przy ob. ul. Parkowej) - jeszcze za życia Marszałka.
W Toruniu ul. Piłsudskiego nie było.

Ofiary wielkiego wybuchu trotylu 24 stycznia 1945 roku upamiętniono dopiero w 2011 roku (kamień pamiątkowy przy ul. Poznańskiej, w miejscu Browaru Pomorskiego). Dziś to drugi pomnik w Podgórzu, obok nowej wersji tablicy Marszałka Piłsudskiego (2006).

2 komentarze:

  1. Przez Marszałka Toruń stracił Województwo .Lizusy z Bydgoszczu byli mniej krytyczni . Gen. Haller był w Toruniu uwielbiany , Marszałek nie koniecznie . Po pomnikach widać jak dziś historia kłamie .

    OdpowiedzUsuń
  2. Historia to fakty, emocje pozostawmy. Choć dziś takie podejście niemodne...

    OdpowiedzUsuń

O mnie

Moje zdjęcie
TORUNIARNIA i TORUNIARKA – jak firma i jej przedstawicielka. Tak właśnie ma być. Toruń to moja „firma”, na rzecz której pracuję od lat. Ten drugi neologizm – co do genezy analogicznie jak szafiarka. Toruniarką jestem od dawna. A zacięcie edukacyjne i przymus działania na rzecz dobra wspólnego należą do katalogu moich (licznych) wad. Jestem historykiem sztuki, zabytkoznawcą, regionalistką, muzealniczką (raczej byłam; zwolniona po ponad 26 latach pracy w Muzeum Okręgowym, zob. http://forum.pomorska.pl/mobbing-w-torunskim-muzeum-dyrektor-to-nas-nie-dotyczy-t92558/). Pracuję społecznie w Stowarzyszeniu Historyków Sztuki. Będzie o: kulturze i sztuce Torunia, o zabytkach, rzemiośle artystycznym i wątkach obocznych. Także o mojej dzielnicy – Podgórzu. Rzeczy nowe, stare, wnioski, refleksje i pytania. Oby ciekawe... /TORUNIARKA – Katarzyna Kluczwajd/ https://www.facebook.com/katarzyna.kluczwajd Blog nie mógłby zaistnieć bez prac Andrzeja R. SKOWROŃSKIEGO – najlepszego fotografa dokumentalisty sztuki toruńskiej i w Toruniu. Andrzej ma zdjęcie każdego miejscowego zabytku i ciekawego miejsca, a jego ogromny album jest zawsze otwarty dla badaczy, tak jak On – dla przyjaciół.