PODGÓRSKI BROWAR (SERIA PODGÓRZ)

Największymi pracodawcami w Podgórzu były garnizon i kolej, a także browar (zał. 1861) = największy zakład produkcyjny w okresie międzywojennym. Założył go Georg Thoms (Thomas), Niemiec ze Skępego, i prowadził jako firmę rodzinną. Nowa zabudowa browaru (1905-1906) dominowała w centralnej części miasta.

Papier firmowy browaru Thomsa,
niżej - podpis Thomsa.
Archiwum Państwowe w Toruniu.

To zapewne rozbudowa browaru (?) w pierwszych latach XX w.
Zbiory prywatne.

Zabudowania Thomsa w Podgórzu,
niżej - stempel firmy Eduarda Drewitza,
która uczestniczyła w rozbudowie browaru.
Archiwum Państwowe w Toruniu.

W Drugiej Rzeczypospolitej Józef Chronowski, który wrócił do Polski ze Stanów Zjednoczonych i w ramach patriotycznej aktywności wziął udział w dziele repolonizacji przemysłu, wykupił firmą i nazwał Browarem Pomorskim (logo z Gryfem Pomorskim). Produkcja znacznie wzrosła, otwarto rozlewnie na Pomorzu i w Wielkopolsce, produkowano także wody i lemoniady.

Szkic sytuacyjny z końca lat 20. XX w.
Archiwum Państwowe w Toruniu.

Jeden z druków Browaru Pomorskiego,
niżej - fragment ze znakiem firmowym.
Archiwum Państwowe w Toruniu.

W okresie II wojny światowej, pod zarządem okupantów, pracowali tu m.in. jeńcy ze Stalagu XX A na Glinkach. Pod koniec wojny Niemcy urządzili w piwnicach szpital dla rannych żołnierzy i schron przeciwlotniczy.

Zabudowania w czasach okupacji hitlerowskiej.
Archiwum Państwowe w Toruniu.

Zabudowania Browaru zmiótł z powierzchni ziemi potężny wybuch trotylu na pobliskich torach kolejowych, 24 stycznia 1945 roku, który zniszczył i uszkodził ponad 200 budynków. Zginęło 31 osób.

Zniszczenia po wybuchu...
Tak wyglądało centrum Podgórza jeszcze w 1948 roku.
Archiwum Państwowe w Toruniu.

CZY WIESZ, ŻE?

Karamel Pomorski (2,5% alkoholu) – to dosładzane piwo reklamowano jako przeznaczone dla chorych, małokrwistych i rekonwalescentów.

Stalag XX A, tzw. Coppernicus Lager – wielonarodowościowy obóz jeniecki był rozlokowany w siedmiu fortach Podgórza, Glinek, Stawek i Rudaka: XI, XII, XIII, XV, XVII, w Forcie XIV zorganizowano szpital obozowy, Fort XVI pełnił funkcję aresztu. Na Glinkach powstał Stalag 312/XX C dla jeńców radzieckich, nazywany przez hitlerowców pogardliwie „puszczą radziecką” (Sowietheide).