WIELKIE ŚWIĘTO POLSKIEJ KINEMATOGRAFII, 1925

W styczniu 1925 roku kino Cristal reklamowało wielkie święto polskiej kinematografii polskiej – pokaz pierwszego filmu z wielce pouczającego i narodowego cyklu „Podróż po Odrodzonej Polsce”. Był to obraz „Wielkie Księstwo Poznańskie”, dorównujący produkcjom amerykańskim. 

„Każde dziecko powinno zobaczyć Sprawę Wrzesińską, każdy dorosły – przypomnieć smutne czasy Wozu Drzymały, a wszyscy – starzy i młodzi – przyjrzeć się tragicznej najpierw, a zakończonej tryumfem zwycięstwa, walce z zaborcą w Powstaniu Wielkopolskim 27 grudnia 1918 roku”. 

Reklamowano te przedstawienia dość przewrotnie, bo torunian zachęcano do zobaczenia AUTENTYCZNYCH osób-bohaterów!: Michała Drzymały, Ignacego Paderewskiego, Thomasa Woodrowa Wilsona, Georgesa Clemanseaua, marsz.Ferdinanda Focha i innych. Dopiero dalej dodawano... „JAK żywych”.

Słowo Pomorskie, 18.01.1925.

Ta filmowo-kinowa inicjatywa tworzenia cyklu filmów „Podróż po Odrodzonej Polsce” ze względów politycznych i narodowych miała poparcie władz, m.in. wojewody pomorskiego. Do starostów i prezydentów Torunia i Grudziądza wystosował on apel (1924): „W Poznaniu powstał Komitet obywatelski pod protektoratem ks. kard. Dalbora i wojewody Bnińskiego, w celu wykonania cyklu filmów kulturalno-oświatowych pt. <Podróż po Odrodzonej Polsce> (<Odrodzona Polska>). Wykonano już pierwszą serię Wielkopolska, gdzie m.in. zobrazowane zostały: historia wozu Drzymały, Sprawa Wrzesińska, powstanie przeciw Niemcom itd. Serii takich ma być 8, które obejmą cały kraj. Zdjęcia wykonuje firma Filmotwórnia z Poznania, ul. Marcinkowskiego 22. Ze względu na bardzo poważny i pożyteczny, patrjotyczno-kulturalny cel i charakter tego obywatelskiego przedsięwzięcia, zechcą Panowie polecić podwładnym organom, aby czyniły wszelkie ułatwienia dokonywującym zdjęć do tego filmu i w ogóle, o ile możności, przyczyniały się do jego zrealizowania.” 

Film miał prezentować wszystkie ziemie zjednoczonej Polski, a jego celem było zacieranie różnic kulturowych pomiędzy obszarami dawnych trzech zaborów oraz pokazanie wizerunku Polski innego aniżeli „w kajdanach”. 

Cykl odniósł w Polsce umiarkowany sukces. Kiniarze żądali darmowych kopii, jako że był to przecież film propagandowy. Określano go nawet jako pierwszy polski film narodowy. „Podróż po Odrodzonej Polsce” sprzedano do Belgii, Francji i Stanów Zjednoczonych.

(Z mojej najnowszej książki

„TORUŃSKIE TEATRY ŚWIETLNE, CZYLI KINA, WYTWÓRCZOŚĆ FILMOWA

I MIEJSCOWE GWIAZDY 1896-1939.

O kulturze czasu wolnego dawnych torunian”)